پیشواى دوم جهان تشیع ، اولین ثمره زندگى مشترک على (ع) و فاطمه (س)  در نیمه ماه مبارک رمضان سال سوم هجری به دنیا آمد . پیامبراکرم (ص) در روز هفتم ولادت، گوسفندى را عقیقه (قربانى) کرد و در هنگام کشتن گوسفند، این دعا را خواند: « بسم الله عقیقة عن الحسن، اللهم عظمها بعظمة و لحمها بلحمه شعرها بشعره . اللهم اجعلها وقاء لمحمد و آله.» ( بنام خدا، [این] عقیقه‏اى است از جانب حسن، خدایا! استخوان عقیقه در مقابل استخوان حسن، و گوشتش در برابر گوشت او . خدایا! عقیقه را وسیله حفظ محمد و آل محمد قرار ده).

سپس پیامبر اکرم (ص)موهاى سر او را تراشید و فاطمه زهرا (س) هم وزن آن به مستمندان «درهم‏» نقره سکه‏ دار انفاق نمود. از این تاریخ آیین عقیقه و صدقه به وزن موهاى سر نوزاد مرسوم شد . و از جمله آداب و سنتهاى ولادت نوزاد پس از نامگذارى، تعیین کنیه‏براى اوست که امام باقر(ع) می فرماید: « ما براى فرزندانمان در کودکى کنیه قرار مى‏دهیم، از ترس آنکه مبادا در بزرگى دچار لقبهاى ناخوشایند گردند »

و کنیه آن حضرت بر طبق روایات بسیارى‏«ابو محمد»بوده و کنیه دیگرى نداشته است. و اما القاب آن حضرت بدین شرح است: سبط، زکى، مجتبى، سید، تقى، طیب، ولى...

  آن حضرت شباهت زیادی به جدش رسول خدا(ص) داشت. رسول خدا(ص) در سخنان زیادی علاقه خویش را به فرزندشان امام حسن(ع) بیان کرده و از دیگران نیز خواستند تا او را دوست بدارند.

روش، منش، رفتار و کردار امام مجتبى (ع) نمونه روزگار بود . مهم‏ترین برجستگى‏هاى اخلاقى آن حضرت «بخشنده‏ترین، بزرگمنش‏ترین، با سخاوت‏ترین، حلیم‏ترین، زاهدترین، راستگوترین، پارساترین، عابدترین، گرامى‏ترین، پرگذشت‏ترین و داراى گشاده‏ترین سینه در میان مردم» بود .

 شیخ صدوق در کتاب امالى از امام صادق (ع) و آن حضرت از پدرانش چنین نقل مى‏کند:

 ‏«امام حسن (ع)  در میان مردم زمان خود ، عابدترین ، پارساترین و گرامى‏ترین افراد بود. چون قصد حج مى‏کرد ، پیاده مى‏رفت و گاهى پاى خود را برهنه مى‏نمود. هیچگاه دست به کارى نمى‏زد مگر این که خدا را یاد مى‏نمود. راستگوترین مردم بود و رساترین بیان را داشت. هر گاه به در ورودى مسجدى مى‏رسید، سر خود را بلند کرده ، عرض مى‏نمود: «بارالها! مهمان تو به حضورت رسیده، اى احسانگر! بنده تباهکارت به درگاهت شتافته؛ پس از زشتی‌هایى که مرتکب شده، به خاطر زیبایی‌هایى که نزد تو است، در گذر؛ اى کریم!»

فضائل امام حسن علیه السلام

1- محبوب رسول خدا (  ص) 2- عبادت و خوف از خدا    3- علم الهى

4- شجاعت و شهامت           5- معاشرت و اخلاق          6- سخاوت و فریادرسى از محرومان

 حسن بن على، هفت ‏سال در دوران جدش زندگى کرد و سى سال از همراهى پدرش امیرمؤمنان برخوردار بود. پس از شهادت پدر به مدت 10 سال امامت امت را به عهده داشت و در سال 50 هجرى با توطئه معاویه بر اثر مسمومیت در سن 48 سالگى به درجه شهادت رسید و در قبرستان «بقیع‏» در مدینه مدفون گشت .