خدای بزرگ نه از نماز خواندن ما سود می برد بی نمازی ما به او زیان می رساند. اگر بخوانیم خودمان به پاکی جان و صفای روح و دوری از پلیدی ها می رسیم.اگر به نماز بی اعتنا باشیم ، محروم شدن از برکات و آثار معنوی و اجتماعی آن، دامنگیر خودمان خواهد شد و در آخرت هم به خاطر ناسپاسی و دروری از خدا و آلوده شدن به فساد ها کیفر خواهیم دید.
وقتی کمال و سعادت ما در «بندگی خدا»ست ، این بندگی و عبادت در «نماز» و انجام فریضه الهی آشکار می شود . پس نماز ، همان عبودیت و پرستش و راز ونیاز به درگاه آفریدگار است ، و توجه به او و نعمت های اوست که روزی چند مرتبه انجام می گیرد.
این عبادت ، ما را همواره به یاد خدا می اندازد ، و یاد خدا ما را از پستی و ستم و گناه و فساد، باز می دارد.
آنکه بنده خدا باشد ، دیگر اسیر شیطان و برده هوا و هوس نمی شود. آنکه با انجام نماز ، فرمان خدا را گردن می نهد و تسلیم می شود، دیگر در برابر طاغوت ها و قدرت های شیطانی تسلیم نخواهد شد.
نماز می خوانیم، تا یاد خدا در طول شبانه روز و در همه عمر ، در دل ما زنده باشد و توجه به خدا ، ما را به یاد او بیاندازد ، چرا که «بنده»ایم و او صاحب و رب و سرپرست ماست ، و هیچ بنده ای نباید برخلاف میل و خواسته و فرمان خداوند رفتار کند. قرآن کریم دستور می دهد:
«وَ اَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکری»(1) (به یادمن ، نماز بر پا بدار)
در آیه دیگر می خوانیم:
«اِنَّ الصَّلاةَ تَنهی عَنِ الفَحشاءِ و المُنکَرِ»(2)(نماز ، از کارهای زشت و ناپسند ،باز می دارد)
پس«چگونه» باید نماز خواند؟
گرچه هرکاری که خضوع و توجه و بندگی ما را نسبت به آفریدگار مهربان برساند ، می تواند شکلی از عبادت به حساب آید .اما چون او پروردگار و مربی ماست ، و ما فرمانبردار و بنده اوییم ، پس در این هم که چگونه و با کدام عمل و کدام کلام ، او را بپرستیم و به درگاهش اظهار بندگی کنیم ، خود او هر طور که بپسندد و هر فرمانی که بدهد ، برای ما لازم الاجراء است.
نماز به صورتی که می خوانیم ، خواسته خداوند است و فرموده پیامبر اوست. اگر بنده خالص باشیم ، باید بی چون و چرا و بی کم و زیاد به هرچه در دین و دستور های فقهی آمده عمل کنیم تا این عبادت ، ما را به خدا نزدیک کند.
طبق آنچه خداوند و پیامبر و امامان فرموده اند ، عبادت و نماز ما باید:
1ـ آگاهانه باشد.
عبادت های کورکورانه و بی فکر و تعقل ، ارزش و ثواب هم ندارد . یعنی انسان باید در نماز ، توجه به خدا و مهنای عبادت و جملات و ذکرها و دعاها داشته باشد و بداند در مقابل چه کسی ایستاده و چه می گوید.
پیامبر اسلام (ص)فرموده است :
دو رکعت نماز با توجه ، بهتر از شب زنده داری غافلانه است.(3)
2ـ عاشقانه باشد.
نمازی که از روی تنبلی ، بی حالی و سستی باشد اثر ندارد . نمازگزار باید محبت خدا را در دل داشته باشد و با عشق و علاقه به خدایی که به او آن همه نعمت و رحمت عطا کرده نماز بخواند و آن را به شکرانه مهربانی های خدا ، از روی شور و شوق انجام دهد.
رسول خدا (ص) ، نماز را نور چشم خود می دانست . آن حضرت فرموده است : کسی که صدای اذان را بشنود و بی تفاوت بماند ، جفا کرده است . (4)شوق به عبادت و نماز ، باید چنان باشد که با شنیدن دعوت به نماز ، هرکاری را رها کند و به سوی نماز و ملاقات و گفت وگو با خدای جهان بشتابد.
3ـ خالصانه باشد.
به دستور قرآن کریم ، دین و کارهای دینی باید خالص و برای خدا باشد و نیت و هدف غیر خدایی در آن ها راه نیابد:
«وَ ما اُمِروا اِلاّ لِیَعبُدوا اللهَ مُخلِصینَ لَهُ الدّینَ»(5)(بهآنان دستور داده نشد مگر آنکه خدا را بندگی کنند و دین را برای او خالص نمایند.)
ریا کاری نوعی شرک است و کار را از ارزش می اندازد.خداوند هم نمازی را که برای غیر خدا و برای جلب توجه دیگران و برای فریب مردم باشد ، نمی پذیرد و به آن پاداش نمی دهد.
عبادت بدون اخلاص ، همچون جسم بدون جان است . روح نماز ، خلوص آن است .
4ـ خاشعانه باشد.
بعضی در نماز ، حواس شان پرت است ، با سر و دست و لباس خود بازی می کنند ، به این طرف و آن طرف نگاه می کنند ، هم نماز می خوانند و هم به حرف های دیگران گوش می دهند ، آرامش بدنی و توجه قلبی ندارند. این ها همه نشانه آن است که در نمازشان ، خضوع و خشوع نیست .
خاشع بودن در نماز، آن است که نمازگزار ، دلش با خدا و توجهش به آفریدگار باشد ، آرامش بدنی داشته باشد ، و واقعا خود را در برابر خدایی که از هر شخصیتی و مقامی برتر و از هر قدرتمندی تواناتر است ، حس کند.
در حدیث آمده است:
«اُعبُدِ اللهَ کَاَنَّکَ تَراهُ»(6)(خدا را چنان عبادت کن که گویی او را می بینی!)
اگر این حالت را داشتید ، به مرحله ای رسیده اید که خداوند از آنان به «مومنان رستگار» یاد می کند و یکی از صفات شان را چنین می داند:
«اَلَّذینَ هُم فی صَلاتِهمِ خاشِعوُنَ»(7)(آنانکه در نمازشان خشوع دارند.)
با این اوصافی که برای نماز خدا پسندانه گفته شد ، وقتی انسان ، نماز و نیایش پیامبران و امامان و انسان های پاک و والا را نگاه می کند و آن را با نماز خود مقایسه می نماید ، از خود و نمازش شرمنده می شود.
کاش نمازی بخوانیم که خدا بپسندد و بپذیرد ... و اجر بزرگ برای آن عطا کند.
نماز باید همیشه و مرتّب خواند، که سهل انگاری در امر نماز و بی اعتنایی کردن و گاهی خواندن و گاهی نخواندن آن گناه است
--------------------------------------------------------------------------------
1-سوره طه آیه 14
2- سوره عنکبوت آیه 45
3-بحارالنوار ، ج 84 ص 259
4-نهج الفصاحه - سخن 132
5-سوره بینه آیه 5
6-مصباح الشریعه ص 8
7-سوره مومنون آیه